Zatarcie skazania
Zatarcie skazania
Zatarcie skazania jest instytucją prawa karnego, która wprowadza fikcję prawną polegającą na tym, że w ściśle określonych przypadkach skazanie uważa się za niebyłe. Skutkiem powyższego jest przede wszystkim usunięcie wpisu o karalności z Krajowego Rejestru Karnego.
Osoba, której skazanie uległo zatarciu jest zatem w świetle prawa osobą niekaraną (przeczytaj także: SN: Nie będzie surowszej kary, bo poprzedni wyrok za jazdę po pijanemu zatarty).
Rozwiązanie to ma na celu umożliwienie sprawcy powrotu do społeczeństwa, w tym przez wyeliminowanie efektu stygmatyzacji.
Kiedy następuje zatarcie skazania?
Zatarcie skazania uzależnione jest od zaistnienia ściśle określonych przesłanek i następuje według ustawowo uregulowanych zasad.
W razie skazania na karę pozbawienia wolności lub karę 25 lat pozbawienia wolności, zatarcie następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.
Sąd może na wniosek skazanego zarządzić uznanie skazania za niebyłe już po upływie 5 lat, jeżeli skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego, a wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 3 lat.
W razie wymierzenia kary dożywotniego pozbawienia wolności, skazanie ulegnie zatarciu z mocy prawa z upływem 10 lat od uznania jej za wykonaną, od darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.
W razie orzeczenia kary ograniczenia wolności usunięcie wpisu o karalności następuje z mocy prawa z upływem 3 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.
Karę grzywny uważa się za niebyłą z mocy prawa z upływem roku od jej wykonania lub darowania albo od przedawnienia jej wykonania.
W razie odstąpienia od wymierzenia kary, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od wydania prawomocnego orzeczenia.
Jeżeli jednak orzeczono środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania. Skazanie nie może zostać uznane za niebyłe również przed wykonaniem środka zabezpieczającego.
Zatarcie skazania po upływie okresu próby
Co do zasady skazanie uważa się za niebyłe z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby (przeczytaj także: Warunkowe umorzenie postępowania karnego).
Wyjątek od ww. reguły przewidziano w art. 76 § 1a Kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem stosuje się zasady ogólne wobec skazanego na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, który w okresie próby rażąco narusza porządek prawny albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku, co skutkowało zamianą na karę ograniczenia wolności albo karę grzywny.
Jeśli jednak wobec skazanego orzeczono grzywnę, środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny,usunięcie wpisu o karalności nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania. Zatarcie skazania nie może nastąpić również przed wykonaniem środka zabezpieczającego.