Zmiana nazwiska
Zmiana nazwiska
Zmiana nazwiska została uregulowana przede wszystkim w ustawie z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r., poz. 10 z późn. zm.).
Ustawa ta określa zasady zmiany imienia lub nazwiska na inne imię lub nazwisko oraz właściwość organów administracji publicznej i tryb postępowania w sprawach zmiany imienia lub nazwiska.
Zgodnie z ww. aktem prawnym, zmiana nazwiska oznacza zmianę:
- na inne nazwisko,
- pisowni nazwiska,
- nazwiska ze względu na formę właściwą dla rodzaju żeńskiego lub męskiego.
Kiedy możliwa jest zmiana nazwiska?
Zmiany nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany:
- nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka,
- na nazwisko używane,
- na nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione,
- na nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada.
Ważne powody należy rozumieć w znaczeniu subiektywnym, a zatem należy je oceniać jako ważne przede wszystkim dla strony, a nie dla organu. Niemniej jednak zgodnie ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego „ważne względy” (tożsame z pojęciem ważnych powodów) nie mogą wynikać wyłącznie z subiektywnego przekonania osoby żądającej zmiany, ale muszą również sprostać zobiektywizowanym i zracjonalizowanym kryteriom oceny (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 lipca 1993 r., SA/Wr 605/93).
Organ administracyjny orzekający w sprawie zmiany nazwiska ma zatem obowiązek wnikliwego wyjaśnienia podstaw faktycznych żądania i dokonania ich obiektywnej oceny zgodnie z regułami dowodowymi rządzącymi postępowaniem administracyjnym.
Ustawowe ograniczenia prawa do zmiany nazwiska
Zmiany nazwiska nie dokonuje się przede wszystkim w przypadku ubiegania się o zmianę na nazwisko:
- historyczne,
- wsławione w dziedzinie kultury, nauki, działalności politycznej, społecznej albo wojskowej,
chyba że osoba ubiegająca się o zmianę nazwiska posiada członków rodziny o tym nazwisku.
Ponadto, po zmianie nazwiska nazwisko nie może składać się z więcej niż dwóch członów. Wyjątkiem od tej zasady jest żądanie dostosowania swojego nazwiska do nazwiska, jakie wnioskodawca nosi zgodnie z ustawodawstwem innego państwa, którego również ma obywatelstwo. Oznacza to, że obywatel polski, który jest równocześnie obywatelem obcego państwa i który nabył zgodnie z prawem tego państwa nazwisko złożone np. z trzech członów, niezależnie od zasady wyłączności obywatelstwa polskiego w świetle ustawy o obywatelstwie polskim, może nabyć nazwisko noszone za granicą, składające się z trzech członów. Przyjęcie takiego rozwiązania w polskim systemie prawnym jest konsekwencją wyrku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 2 października 2003 r. w sprawie C-148/02 Carlos Garcia Avello przeciwko państwu belgijskiemu.
Zmiana nazwiska przy zawarciu małzeństwa
O nazwisku, które każdy z małżonków będzie nosił po zawarciu małżeństwa, decyduje jego oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie może być złożone bezpośrednio po zawarciu małżeństwa albo przed sporządzeniem przez kierownika urzędu stanu cywilnego zaświadczenia stwierdzającego brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa.
Małżonkowie mogą nosić wspólne nazwisko będące dotychczasowym nazwiskiem jednego z nich. Każdy z małżonków może również zachować swoje dotychczasowe nazwisko albo połączyć z nim dotychczasowe nazwisko drugiego małżonka. Nazwisko utworzone w wyniku połączenia nie może składać się z więcej niż dwóch członów.
W razie niezłożenia oświadczenia w sprawie nazwiska, każdy z małżonków zachowuje swoje dotychczasowe nazwisko.
Zmiana nazwiska po rozwodzie
Zgodnie z art. 59 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.
W przypadku zmiany nazwiska po rozwodzie należy złożyć stosowane oświadczenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem.