Rozdzielność majątkowa
Rozdzielność majątkowa
Rozdzielność majątkowa jest jednym z małżeńskich ustrojów majątkowych. Charakteryzuje się brakiem wspólności majątkowej między małżonkami. Istnienie między małżonkami tego ustroju oznacza więc, że nie powstaje majątek wspólny w czasie trwania ich małżeństwa. Każdy z małżonków co do zasady jest wyłącznym właścicielem składników majątkowych nabytych zarówno przed zawarciem małżeństwa, jak i w trakcie jego trwania. Każdy z małżonków samodzielnie też zarządza swoim majątkiem.
Brak wspólności majątkowej nie wyłącza obowiązku każdego z małżonków zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Niemniej jednak co do zasady po ustaniu małżeństwa brak będzie wspólnego majątku, który podlegałby podziałowi.
Jak powstaje rozdzielność majątkowa?
Rozdzielność majątkowa między małżonkami może powstać:
- na podstawie umowy,
- na podstawie orzeczenia sądu,
- z mocy prawa.
Umowna rozdzielność majątkowa
Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego ustanowić rozdzielność majątkową zwykłą lub z wyrównaniem dorobków. Jest to tzw. umowa majątkowa. Zawarcie takiej umowy może poprzedzać zawarcie małżeństwa.
Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków
Rozdzielność z wyrównaniem dorobków jest jedną z ustawowo przewidzianych majątkowych umów małżeńskich. Ustrój ten łączy zalety ustroju rozdzielności majątkowej, w jakiej pozostają małżonkowie w czasie jego trwania, z jednoczesnym zapewnieniem bezpieczeństwa ekonomicznego małżonkowi, który zajmuje się wyłącznie wychowaniem dzieci i prowadzeniem domu, a tym samym nie osiąga dochodów.
Dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej. Małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka, może żądać wyrównania dorobków przez zapłatę lub przeniesienie prawa.
Sądowa rozdzielność majątkowa
Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje dwie sytuacje, w których sąd może orzec ustanie wspólności majątkowej między małżonkami:
- z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać jej ustanowienia przez sąd,
- jej ustanowienia może żądać także wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków.
Pozew w sprawie o zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej – bez względu na wartość przedmiotu sprawy – należy wnieść sądu rejonowego.
Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ją ustanowić z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.
Ustanowienie tego ustroju majątkowego przez sąd na żądanie jednego z małżonków nie wyłącza zawarcia przez małżonków umowy majątkowej małżeńskiej. Jeśli jednak została ustanowiona na żądanie wierzyciela, małżonkowie mogą zawrzeć umowę majątkową małżeńską po dokonaniu podziału majątku wspólnego lub po uzyskaniu przez wierzyciela zabezpieczenia, albo zaspokojenia wierzytelności, lub po upływie trzech lat od ustanowienia rozdzielności.
Rozdzielność majątkowa z mocy prawa
Rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa, w razie ubezwłasnowolnienia lub ogłoszenia upadłości jednego z małżonków.
W razie uchylenia ubezwłasnowolnienia, a także umorzenia, ukończenia lub uchylenia postępowania upadłościowego, między małżonkami powstaje ustawowy ustrój majątkowy.
Orzeczenie separacji również powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej.
Z chwilą zniesienia separacji powstaje między małżonkami ustawowy ustrój majątkowy. Jednakże na zgodny wniosek małżonków sąd orzeka o utrzymaniu między małżonkami rozdzielności majątkowej.