Rozwód z orzeczeniem o winie
Rozwód z orzeczeniem o winie
Rozwód z orzeczeniem o winie jest konsekwencją ustawowego obowiązku, zgodnie z którym sąd orzeka, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia (przeczytaj więcej: Przesłanki rozwodu).
Od orzekania o winie przy rozwodzie są może odstąpić wyłącznie na zgodny wniosek stron. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy. Jeśli jednak jeden z małżonków nie złoży wniosku o zaniechanie orzekania w tym zakresie, musi nastąpić rozwód z orzeczeniem o winie.
Jak sąd orzeka o winie za rozwód?
Rozwód z orzeczeniem o winie oznacza, że sąd może orzec winę jednego z małżonków albo obojga.
W procesie rozwodowym rozumie się jako:
- element obiektywny, czyli naruszenie przez małżonka obowiązków wskazanych w ustawie lub też wypływających z zasad współżycia społecznego,
oraz
- element subiektywny, który polega na ocenieniu zachowania danego małżonka jako nagannego.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 13.11.1997 r., I CKN 306/97: „oba te elementy składowe muszą występować łącznie, brak któregoś powoduje, że o winie nie może być mowy”.
Ponadto, warunkiem koniecznym do przypisania małżonkowi winy rozkładu pożycia jest związek przyczynowy między jego zachowaniem, a tym
rozkładem pożycia małżeńskiego.
Wina mniejsza i wina większa przy rozwodzie
Podstawą przyjęcia winy małżonka jest ustalenie, że jego zachowanie przyczyniło się do powstania lub pogłębienia rozkładu pożycia małżeńskiego.
Przy ocenie winy obojętne jest natomiast, w jakim stopniu każde z małżonków przyczyniło się do tego.
Nierówny stopień winy małżonków nie stanowi bowiem przeszkody do uznania ich współwinnymi rozkładu pożycia. Małżonek, który zawinił powstanie jednej z wielu przyczyn rozkładu, musi być uznany za współwinnego, chociażby drugi małżonek dopuścił się wielu i to cięższych przewinień.
Sąd Najwyższy zgodnie przyjmuje, że dla przypisania w wyroku rozwodowym winy małżonkom nie ma znaczenia okoliczność, który z małżonków ponosi winę „większą”, a który „mniejszą” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24.05.2005 r., V CK 646/04).
Konsekwencje rozwodu z orzeczeniem o winie
Rozwód z orzeczeniem o winie w praktyce oznacza przede wszystkim możliwość żądania alimentów od byłego małżonka.
Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może bowiem żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
Z kolei, jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
Ponadto, sąd musi orzec o winie, ponieważ co do zasady rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Orzeczenie o winie w postępowaniu o rozwód może również mieć znaczenie dla ustalenia innych istotnych kwestii, np. nierównych udziałów w majątku wspólnym czy kwestii dotyczący wspólnych małoletnich dzieci rozwiedzionych małżonków. Okoliczność ta nie może być decydująca ani nie jest obligatoryjnie brana pod uwagę w innych postępowaniach. Niemniej jednak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 12.10.1970 r., III CZP 6/70, podkreślił, że: „Konieczność stwierdzenia w samym wyroku orzekającym rozwód – tak ze względu na skutki prawne, jak i ze względów natury moralnej – czy i który z małżonków zawinił rozbicie małżeństwa, aby w przyszłości ta zasadnicza dla byłych małżonków kwestia nie budziła wątpliwości i nie mogła być różnie rozstrzygana w innych sprawach”.