Odpowiedzialność materialna pracownika
Odpowiedzialność materialna pracownika
Rodzaje odpowiedzialności materialnej pracownika
Odpowiedzialność materialna pracownika może przybrać jedną z dwóch form odpowiedzialności:
- na zasadach ogólnych, która obejmuje wszystkich pracowników
- za mienie powierzone, która powstaje, gdy pracownikowi w ramach dodatkowej umowy powierzono mienie pracodawcy do wyliczenia się lub zwrotu
Odpowiedzialność materialna pracownika na zasadach ogólnych
Z chwilą nawiązania stosunku pracy powstaje odpowiedzialność pracownika na zasadach ogólnych. Staje się on więc odpowiedzialny za każdą szkodę wyrządzoną pracodawcy wskutek zawinionego niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych.
Do przesłanek tej odpowiedzialności należy zatem:
- naruszenie obowiązków pracowniczych
- wina pracownika
- wyrządzenie szkody pracodawcy
- związek przyczynowy między zawinionym naruszeniem obowiązków pracowniczych a szkodą
Odpowiedzialność materialna na zasadach ogólnych może występować jako odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną z winy:
- nieumyślnej (odpowiedzialność w ograniczonym zakresie)
- umyślnej (odpowiedzialność w pełnej wysokości)
Granice odpowiedzialności pracownika
Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę tylko:
- w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę
- za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda.
Pracodawca nie może zatem dochodzić rekompensaty utraconych korzyści.
Natomiast pracownik nie ponosi:
- odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia
- ryzyka związanego z działalnością pracodawcy.
Zakres odpowiedzialności materialnej pracownika
Zakres odpowiedzialności materialnej pracownika za nienależyte wykonywanie obowiązków pracowniczych zależy przede wszystkim od rodzaju jego winy.
Pracownik, który wyrządził pracodawcy szkodę wskutek nieumyślnego niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, ponosi bowiem odpowiedzialność jedynie w ograniczonej wysokości.
W takim przypadku odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, ale nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.
Jeśli natomiast pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.
Warto także zaznaczyć, że przepisy prawa pracy dopuszczają możliwość obniżenia wysokości odszkodowania należnego od pracownika na mocy ugody zawartej między stronami stosunku pracy.
Wysokość odszkodowania może być również obniżona przez sąd pracy.
Przy obniżaniu odszkodowania należy uwzględnić wszystkie okoliczności spraw, a w szczególności stopień winy pracownika i jego stosunek do obowiązków pracowniczych.
Wspólna odpowiedzialność materialna pracownika i innych osób
W razie wyrządzenia szkody przez kilku pracowników każdy z nich ponosi odpowiedzialność za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy.
Jednakże, jeśli nie jest możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych pracowników do powstania szkody, odpowiadają oni w częściach równych.
Dowody przy odpowiedzialności materialnej pracownika
Pracodawca jest obowiązany wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody.
W konsekwencji na pracodawcy dochodzącym odszkodowania spoczywa obowiązek wykazania:
- bezprawności działania lub zaniechania pracownika
- jego winy (umyślnej lub nieumyślnej)
- powstania straty (szkody)
- normalnego związku przyczynowego między zachowaniem pracownika a powstałą szkodą
Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej
Jeśli z kolei podczas wykonywania czynności pracowniczych pracownik wyrządził szkodę osobie trzeciej, do jej naprawienia – w pełnej wysokości – zobowiązany jest tylko pracodawca.
Niemniej jednak pracodawcy przysługuje wówczas roszczenie regresowe w stosunku do pracownika. Przy czym pracownik wyrządzający szkodę z winy nieumyślnej ponosi odpowiedzialność zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, czyli w ograniczonej wysokości.
odpowiedzialność materialna odpowiedzialność pracownika prawo pracy umowa o pracę